Halverwege haar lezing op het International Symposium on Electronic Art (ISEA) liet de Australische bioart-kunstenaar Ionat Zurr een aantal flitsende promotiecampagnes zien van bedrijven die kweekvlees ontwikkelen. Zij beloven het einde van vervuilende praktijken door met technologie van NASA vlees uit lucht te produceren. Bovenal beloven de bedrijven sappige kipnuggets van echt kippenvlees. En dat zonder dierenleed.
Preciezer: ze beloven echt kippenvlees, zonder dat daar ook maar een veer voor hoeft te worden geplukt, of zelfs maar een dier aan te pas is gekomen. De nuggets kweken ze van cellen geoogst uit een bevrucht kippenei. ‘In plaats van een heel beest, kweken we allen het vlees dat we op willen eten’, klinkt het triomfantelijk op de website van zo'n
leverancier.
|
|
|
UPSIDE foods maakt kip en gehaktballen zonder dat daar een dier bij komt kijken. (bron: UPSIDE foods)
|
Een goed idee? Volgens Zurr tekent het vooral de bizarre paradox van onze tijd. Enerzijds verkennen we of
kunstmatige intelligentie een vorm van bewustzijn
kan hebben. En aan de andere kant ontwerpen we kippen zonder bewustzijn, want dat vinden we humaner en efficiënter. "Alles wat de kip tot kip maakt - veren, een snavel, haar bewustzijn – zien we als ballast die we weg moeten engineeren."
|
"Alles wat de kip tot kip maakt - veren, een snavel, haar bewustzijn – zien we als ballast die we weg moeten engineeren."
|
|
|
Zurr noemt meer voorbeelden uit de industrie: kweek-hout zonder die lastige bomen bomen met hun takken, twijgjes en bladeren, planten die groeien zonder zon en aarde. De natuur wordt bio-engineering. In allerlei domeinen wordt alles wat leeft teruggebracht tot pure productiekracht, losgezongen van ecologische systemen en bewustzijn.
In het kort: we bezielen onze technologie en ontzielen tegelijkertijd het leven om ons heen. Denken we echt, vraagt Zurr zich retorisch af, dat we als mensen zonder de natuur kunnen leven? Dat we alles wat leeft kunnen technologiseren?
|
Kunstkritiek op technologie
Ironisch genoeg is Zurr zelf een van de pioniers op het gebied van kweekvlees. Twintig jaar geleden serveerde ze al samen met Oron Catts een steak die zij zelf hadden gekweekt in hun lab als onderdeel van de
kunstprojecten
Nobodies meat en Disembodied Cuisine
. Dat experiment was toen al nadrukkelijk bedoeld om vragen op te roepen over de betekenis van ‘leven’ in een steeds technologischer tijdperk.
|
|
|
Waarom zou je draadjesvlees niet kunnen haken? Onderdeel van het kunstproject van Zurr en Catts.
|
Wat is de status van boomloos hout of kiploos kippenvlees? Is dat nog altijd een vorm van leven? Of is het levenloos materiaal dat we naar hartenlust kunnen manipuleren? We hebben een nieuw vocabulaire nodig om deze discussie te voeren, stelt Zurr. We hebben het over cellen en levend materiaal niet zoals we 'leven' kennen - het zijn ‘semi-livings’.
Iemand uit het publiek vroeg of Zurr kweekvlees echt een slechte ontwikkeling vindt. Het is toch beter dan dieren slachten? Zeker omdat we straks 10 miljard mensen moeten voeden, is het toch een interessante richting om te verkennen?
Zurr snapt die vraag, maar is nog niet overtuigd van het nut van kweekvlees. Om te beginnen kost de productie van kweekvlees voorlopig nog enorm veel energie, waardoor het veel minder duurzaam is dan het lijkt.
Maar belangrijker nog is het ethische vraagstuk. "Is het aan ons als mensen om te besluiten of kippen nog bewustzijn verdienen? Staat al het natuurlijk leven in dienst van de mens en mogen we het van de essentie – bewustzijn – beroven voor ons welzijn? Begeven we ons daarmee op een hellend vlak? Wat doen we straks als er groepen mensen zijn voor wie we hun bewustzijn als ‘ballast’ zien? Of moeten we juist de mens minder centraal zetten om de planeet te redden, op zoek naar manieren om respectvol met de natuur samen te leven?"
|
