|
|
Na een korte winterstop is dit de eerste aflevering van een nieuw seizoen van Recast. Tot de zomer houden we je in 10 nieuwe afleveringen op de hoogte van interessante ontwikkelingen op het raakvlak van technologie, design en samenleving. Tips zijn van harte welkom op recast@hva.nl!
|
Sinds we Recast in oktober hebben gelanceerd op de Society 5.0 Conferentie zijn we hard gegroeid naar inmiddels 400 abonees en 200 LinkedIn-volgers, vooral dankzij de enthousiaste reacties van onze lezers.
Ken je iemand voor wie recast ook interessant is? Stuur deze mail dan door. En heb je deze mail van iemand ontvangen? Aanmelden kan hier.
|
|
|
|
|
Wat die uiteenlopende toepassingen van nieuwe technologieën met elkaar gemeen hebben, is dat ze allemaal gebruik maken van digitale modellen en kaarten van de wereld. Het zijn systemen die de wereld zowel in kaart brengen als aansturen: van de keuze om politie te laten patrouilleren in specifieke buurten tot de monitoring van de productiviteit van thuiswerkers via zogenaamde
bossware.
|
|
|
Een digital twin is een datagedreven digitale kopie van een stad, regio of zelfs een heel land. Ze worden gebruikt om beleid of stedenbouwkundige plannen te testen in de virtuele wereld. (bron: SmartCitiesWorld Trend Report, Aveva)
|
Tijdens de Transmediale verkenden diverse sprekers de gevolgen voor de samenleving. Deze modellen beloven vooral voordelen zoals gemak, veiligheid en efficiëntie, maar er dreigt ook iets verloren te gaan. Als we de wereld alleen nog maar kunnen vangen en begrijpen in exacte getallen, is er dan nog ruimte voor het mysterie, de intimiteit van een ontmoeting, de poëtische ervaring van een zonsondergang? Waar blijft de menselijke interactie in een wereld waar machines data verzamelen waarmee andere machines worden aangestuurd? En problematischer: de vertaling van de wereld in op data gebaseerde modellen en kaarten kan (machts)ongelijkheid en vooroordelen versterken.
|
|
|
"Calculation and its many biases make the world computable, yet it pushes and pulls our affections and politics through infrastructures and logistics, flattening us into tokenized transactions along the way."
|
Transmediale Curatorial Statement
|
|
|
Interessant aan de Transmediale is dat er niet alleen kritiek wordt geleverd, maar ook alternatieven worden verkend om modellen, datapraktijken of kaarten in te zetten voor andere doelen. Twee zijn mij in het bijzonder bijgebleven. In een van de panels lieten organisaties als
Forensic Architecture en
Index zien hoe je met (digitale) modellen misstanden in de samenleving letterlijk op de kaart kunt zetten. Ook het verhaal van de Amerikaanse onderzoeker en auteur
Shannon Mattern was interessant: zij verkende het begrip ‘
redaction’ als een esthetische aanpak voor het bewerking van data om op andere manieren naar de wereld te kijken.
|
|
|
Redaction: de kunst van het weglaten om er aandacht op te vestigen
|
'Redaction' verwijst naar het verhullen van informatie, bijvoorbeeld door teksten met zwarte inkt weg te lakken in overheidsdocumenten. Of door een balkje te plakken op de ogen van een foto van een verdachte om zijn anonimiteit te waarborgen. Redaction is erop gericht zaken te verhullen, maar paradoxaal genoeg blijft dat verhullen zelf zeer zichtbaar. En dat nodigt weer uit om te kijken naar er nog wel staat, of tot reflectie op wat is weggelaten.
|
|
|
John Baldessari verlegt de focus van de kijker.
|
Daarvoor moeten we wel een sprong maken van de redaction van overheidsinformatie naar de manier waarop kunstenaars de tactiek gebruiken. Zo werd de conceptuele kunstenaar John Baldessari in de tweede helft van de vorige eeuw bekend door felgekleurde ronde prijsstickers op foto’s en schilderijen te plakken. Daarmee maakte hij de hoofden van afgebeelde personen onzichtbaar. Baldessaris redaction nodigt ons uit om een – onbewuste - dominante manier van kijken naar de wereld te vervangen door een alternatieve blik. Terwijl we normaal gesproken eerst focussen op gezichtsuitdrukkingen, vallen nu andere dingen op: de kleding, de houding van de personen.
|
Mattern betoogt dat je redaction als ontwerppraktijk ook kunt inzetten om sporen van het verleden zichtbaar te maken als de geschiedenis herzien wordt. Kun je bijvoorbeeld bij de sloop en herontwikkeling van oude industriegebieden ook in en rond de nieuwbouw de sporen zichtbaar laten van de mensen die er vroeger gewerkt hebben? Of andersom: als historische figuren niet langer als helden worden gezien en letterlijk van hun sokkel worden getakeld, kun je de lege sokkel laten staan als getuige van het veranderde inzicht op de geschiedenis.
|
|
|
|
|
Modellen voor gerechtigheid
|
|
|
|
|
Eén van de reconstructies van Forensic Architecture.
|
Zo toonde
Francesco Sebregondi
een reconstructie van een voorval in Frankrijk waarbij de politie schoten loste op een auto en de bestuurders verwond raakten. Index verzamelde beelden van bewakingscamera’s en filmpjes die getuigen met hun telefoon maakten en op sociale media posten. Daarmee reconstrueerde Index de zaak in een 3D-omgeving die normaal wordt gebruikt voor gamedesign of het ontwerpen van architectuur. De opeenstapeling van het bewijs in dit model leidde tot een geïntegreerde schets van de situatie die de claim van de politie dat de agenten uit zelfverdediging handelden tegengesprak.
|
